کد مطلب:43101 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:31

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

چه مضاميني در خطبه هشتاد و هفتم نهج‎البلاغه در توصيف سالكان ذكر شده است؟

مضامين عاليه‎اي كه در اين خطبه آمده است به‎طور فهرست‎وار از قرار زير است:
1ـ محبوب خداوندي آن انساني است كه خداوند او را در شناخت خويشتن و ساختن آن، ياري نموده است.
2ـ لباس انساني كه محبوب خدا بوده و به شناخت و ساخت خويشتن توفيق يافته است از اندوه و پوشاكي از بيم به خود پوشيده است.
3ـ نتيجة شناخت و ساخت خويشتن كه انسان را به مقام والاي محبوبيّت خداوندي نائل مي‎سازد، ظهور فروغ تابناك هدايت در درون او است.
4ـ اين محبوب خدا آمادة قرار گرفتن در پيشگاه خدا در آن روز با عظمت است كه قطعاً فرا خواهد رسيد.
5ـ واقعيّاتي را كه براي او دور مي‎نمايد، به خود نزديك مي‎سازد.
6ـ شدائد رنگارنگ روزگاران را براي خود آسان ساخته است.
7ـ در اين دنيا با بينائي نافذ مي‎نگرد.
8ـ او به طور فراوان در ذكر خداوندي به سر مي‎برد.
9ـ از آب حيات حق و حقيقت كه گواراي جان است سيراب مي‎شود.
10ـ مدخل‎هاي ورود به آن آب حيات را بر خود هموار نموده است.
11ـ با اوّلين جرعه‎ها از آن آب حيات‎بخش، راه روشن و هموار را پيش مي‎گيرد.
12ـ لباسهاي گوناگون شهوات را برمي‎كند.
13ـ و از هرگونه همّ و غمّ رها شده جز يك همّ و نگراني مقدس كه براي خود به تنهائي انتخاب نموده است.
14ـ او از صفت مهلك نابينائي نجات يافته است.
15ـ در حيات خود شركتي با هوي پرستان ندارد.
16ـ اين محبوب خدا كليد گشايندة درهاي هدايت، و قفل درهاي ضلالت و هلاكت است..
17ـ راهي را كه بايد سپري كند، با بينائي شايسته تشخيص داده، مشعل‎هاي فروزان الهي را كه سر راهش نصب شده است، شناخته و ناهمواريها و فرورفتن در فراز و نشيب‎هاي راهش را پشت سر مي‎گذارد.
18ـ اين انسان رهرو كمال به محكمترين وسائل صعود به ارزشهاي انساني ـ الهي چنگ زده است.
19ـ يقيني كه در درون او به وجود آمده است، مانند نور خورشيد است كه به هرچيزي بتابد آن را روشن مي‎سازد.
20ـ نفس خويشتن را در بااهميت‎ترين امور فقط براي خدا گمارده و در نتيجه عمل وي در هر حادثه‎اي كه با او ارتباط برقرار مي‎كند، و به او وارد مي‎گردد، انعكاس كنندة كمال او مي‎باشد و هر فرعي كه براي او پيش آيد با بهترين وجه به اصل آن برمي‎گرداند و بر آن تطبيق مي‎نمايد.
21ـ اين محبوب خدا چراغي است فروزان در ظلمتكده‎هاي دنيا و بازكنندة مشتبهات و تاريكي‎ها.
22ـ او كليدي است براي گشودن مشكلات.
23ـ راهنماي كاروانيان حيات در زندگي.
24ـ سخني را كه مي‎گويد، آن را مي‎فهماند.
25ـ و در آن هنگام كه موقعيت مقتضي سكوت است، ساكت مي‎شود و سالم مي‎ماند.
26ـ اخلاص به مقام ربوبي مي‎ورزد و به درجة رفيعة مخلصين نائل مي‎گردد.
27ـ اين محبوب خدا يكي از معادن دين الهي است.
28ـ او از عوامل نگهدارندة ارزشهاي انساني در روي زمين است.
29ـ حق و حقيقت را توصيف مي‎نمايد و خود به آن عمل مي‎نمايد.
30ـ عدالت را بر نفس خود الزام نموده و اولين عدل و دادگري او منتفي ساختن هوي و هوس‎هاي پليد از نفس خويشتن است.
31ـ هيچگونه غايت و نهايتي براي خير و كمال را رها نمي‎سازد مگر اينكه وصول به آن را قصد مي‎كند.
32ـ او چنان در جاذبة حق قرار گرفته است كه به مجرد گمان و احتمال براي وصول به آن حركت مي‎نمايد.
33ـ مهار وجود خود را به كتاب الله سپرده و آن كتاب الهي را براي خود رهبر و راهنما مي‎داند.
اين بود محصول اجمالي سخنان اميرالمؤمنين(ع) در توصيف سالكان راه حق و حقيقت در اين خطبه. اگرچه همة سخنان اميرالمؤمنين(ع) بيان واقعيات محض دربارة «انسان آنچنانكه هست» و «انسان آنچنانكه بايد» مي‎باشد، لذا همة آن صاحبنظران كه از وجدان بيدار برخوردارند، گفته‎اند: «كتاب نهج‎البلاغه پائين‎تر از كتاب الهي و بالاتر از كتاب بشري است» با اين حال در نهج‎البلاغه در چند مورد بيان حقيقت در قلمرو عرفان و كمال روحاني به آن حدّ نهائي مي‎رسد كه فوق آن قابل تصور نيست. از آن جمله يكي همين خطبة شريفه است كه غايت حكمت وجودي و كمال عرفاني انسان را بيان فرموده و دوم سخناني است كه در توصيف متّقين به همام فرموده است.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 14
آية الله محمدتقي جعفري